Łuszczyca to choroba autoimmunologiczna o podłożu genetycznym, jednak ważną rolę w jej przebiegu odgrywają czynniki środowiskowe. U pacjentów chorych na łuszczycę często występują zaburzenia metaboliczne, które również powinny być uwzględnione podczas układania jadłospisów. Naukowcy uważają, że okresy zaostrzenia i remisji choroby ściśle związane są ze sposobem odżywiania, a odpowiednio zbilansowane posiłki mogą stanowić element terapii.

Łuszczyca i dieta

Dietoterapia łuszczycy opiera się przede wszystkim na zmniejszaniu przewlekłego, ogólnoustrojowego stanu zapalnego nieodłącznie związanego z tą jednostką chorobową.  Pierwszym krokiem podjętym przez dietetyka powinno być unormowanie masy ciała pacjenta. Przykładowo, nadmiar aktywnej metabolicznie, trzewnej tkanki tłuszczowej powoduje powstawanie substancji o charakterze prozapalnym, jakimi są cytokiny. To z kolei wpływa na zaostrzenie objawów choroby. Z diety pacjentów powinny zostać wyeliminowane produkty o charakterze prozapalnym. Należy zrezygnować ze spożywania nadmiaru mięsa, będącego źródłem kwasu arachidonowego, substratu wyjściowego dla silnie prozapalnych cytokin. Nie należy spożywać nadmiaru słodyczy oraz żywności typu fast food. Dieta powinna być pozbawiona produktów powodujących nietolerancje pokarmowe IgG zależne, wzmagające istniejący przy łuszczycy stan zapalny. Eliminacja produktów możliwa jest po przeprowadzeniu testów wykrywających nieprawidłowe reakcje organizmu na konkretne pokarmy.

Znaczenie kwasów Omega-3

Duże znaczenie w żywieniu pacjentów z chorobami związanymi z przewlekłym stanem zapalnym odgrywają kwasy z rodziny omega-3. Dieta powinna być odpowiednio zbilansowana, tak aby nie dostarczała nadmiaru kwasów omega-6. Nieprawidłowy wzajemny stosunek wyżej wymienionych kwasów powoduje bowiem nasilenie reakcji zapalnych. Bardzo dobrym źródłem kwasów z rodziny omega-3 jest spożywany na surowo olej lniany oraz siemię lniane, a także orzechy włoskie i nasiona chia. Olej rzepakowy charakteryzuje się optymalnym stosunkiem kwasów omega-6 do omega-3. Ponadto, poleca się spożywanie olejów rybnych. Na rynku dostępne są także produkty wzbogacone w kwasy z rodziny omega-3, szczególnie DHA oraz EPA. Niestety, organizm wykorzystuje je z mniejszą wydajnością niż te same kwasy znajdujące się naturalnie w żywności.

Witamina D i łuszczyca

Pacjenci z łuszczycą powinni spożywać produkty o charakterze immunomodulującym. Takie właściwości przypisuje się polifenolom, do których należą między innymi flawonoidy – związki o udowodnionym działaniu przeciwzapalnym. Bardzo dużo związków fenolowych dostarczają jagody, borówki, porzeczki, owoce czarnego bzu, śliwki, maliny, aronia. Związki te znajdują się między innymi w herbacie, cebuli, pietruszce, cykorii czy bakłażanach.

W badaniach wykazano immunomodulacyjne działanie witaminy D. Jej głównym źródłem w organizmie jest synteza skórna wywołana promieniowaniem słonecznym. Niestety, klimat środkowoeuropejski uniemożliwia całoroczne wytwarzanie witaminy D w odpowiedniej ilości. Dodatkowo, u osób chorych na łuszczycę poziom tej witaminy jest często niższy niż u osób zdrowych, dlatego uzupełnianie jej niedoborów przy pomocy suplementów jest szczególnie istotne. Najlepszym źródłem witaminy D pochodzącej z żywności jest tran, a także tłuste ryby morskie (tuńczyk, makrela, łosoś, sardynki). Witaminę D można znaleźć również w żółtkach jaj.

Selen a łuszczyca

U pacjentów chorych na łuszczycę można zaobserwować niedobór selenu. Jest to pierwiastek wpływający na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Jego niedobór powoduje upośledzenie procesów odpornościowych. Źródła selenu w żywności to przede wszystkim ryby i skorupiaki, a także pełnoziarniste produkty zbożowe. Na uwagę zasługuje zawartość selenu w orzechach brazylijskich, jednak należy uważać, żeby nie spożyć ich w nadmiernej ilości. Nadmierna podaż selenu doprowadza do dotkliwych konsekwencji.

Warto zwrócić uwagę na przyprawy mające udowodnione działanie przeciwzapalne. Należą do nich głównie: kurkuma, imbir, goździki oraz rozmaryn. Wykazano również, że spożywanie oleju z wiesiołka, daje pozytywne rezultaty w zmniejszaniu stanu zapalnego obecnego u chorujących na łuszczycę.

Opracowanie: inż. Agata Wojdon

Literatura:

1. Bhagwat S., Haytowitz D.B., Holden J. M. 2011. USDA Database for the Flavonoid Content of Selected Foods. Release 3. U.S. Department of Agriculture Agricultural Research Service Beltsville Human Nutrition Research Center.
2. Białek M. Rutkowska J., Hallmann E. 2012. Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa) jako potencjalny składnik żywności funkcjonalnej. Żywność. Technologia. Jakość: 6 (85), 21 – 30.
3. Girolomoni G., Gisondi P. 2010. Łuszczyca a układowa odpowiedź zapalna: niedodiagnozowana entezopatia. Dermatologia po Dyplomie: 3, 8-17.
4. Hau, C.S. I wsp. 2018. The vitamin D₃ analog, maxacalcitol, reduces psoriasiform skin inflammation by inducing regulatory T cells and downregulating IL-23 and IL-17 production. J Dermatol Sci.: S0923-1811(18)30309-8.
5. Jochym K.A., Kapuśniak J. 2010. Wzbogacanie żywności w długołańcuchowe kwasy omega-3. Chemistry, Environment, Biotechnology: 121-138.
6. Manach C., Scalbert A., Morand C., Rémésy C., Jime´nez L. 2004. Polyphenols: food sources and bioavailability. J. Clin. Nutr.: 79, 727–747.
7. Marzec Z. 2002 Produkty zbożowe jako źródło selenu w krajowych racjach pokarmowych. PZH: 53(4), 377-383.
8. Myszka M., Klinger M. 2014. Immunomodulacyjne działanie witaminy D. Hig Med Dosw (online): 68, 865-878.
9. National Heart Foundation of Australia. 2015. Sources of omega-3.
10. Owczarczyk-Saczonek A., Placek W. 2014. Czy dieta w łuszczycy ma znaczenie? Dermatol.: 101, 319–326.
11. Paszkiewicz M., Budzyńska A., Różalska B., Sadowska B. 2012. Immunomodulacyjna rola polifenoli roślinnych. Hig Med Dosw (online): 66, 637-646.
12. Percival S.S., Vanden Heuvel J.P., Nieves C.J., Montero C., Migliaccio A.J., Meadors J. 2012. Bioavailability of herbs and spices in humans as determined by ex vivo inflammatory suppression and DNA strand breaks. J Am Coll Nutr.: 31(4), 288-94.
13. Surma-Zadora M., Cieślik E. 2008. Analiza związków fenolowych w owocach cytrusowych, jabłkach i sokach. Przemysł fermentacyjny i owocowo-warzywny: 3, 16 -18.
14. Timoszuk M., Bielawska K., Skrzydlewska E. Timoszuk M., Bielawska K., Skrzydlewska E. 2018. Evening Primrose (Oenothera biennis) Biological Activity Dependent on Chemical Composition. Antioxidants (Basel): 7(8), 108.
15. Vieyra-Garcia P.A., Wolf P. 2018. From Early Immunomodulatory Triggers to Immunosuppressive Outcome: Therapeutic Implications of the Complex Interplay Between the Wavebands of Sunlight and the Skin. Front Med (Lausanne): 10 (5), 232.
16. Wacewicz M., Socha K., Soroczyńska J., Niczyporuk M., Aleksiejczuk P., Ostrowska J., Borawska M. H. Concentration of selenium, zinc, copper, Cu/Zn ratio, total antioxidant status and c-reactive protein in the serum of patients with psoriasis treated by narrow-band ultraviolet B phototherapy: A case-control study. J. Trace. Elem. Med. Biol.: Dec; 44, 109-114.
17. Zagrodzki P.2004. Selen a układ odpornościowy. Hig Med Dosw (online): 58, 140-149.