Choroba Hashimoto i jej oblicza

Zanieczyszczone środowisko, wysoko przetworzona żywność złej jakości, a co za tym idzie zła dieta, ciągły stres i życie w pośpiechu, to „dary” XXI wieku i postępu cywilizacyjnego, w wyniku których organizm stara się nadążyć i zaadaptować do współczesnego trybu życia. Wyrazem tych reakcji są choroby cywilizacyjne, do których możemy również zaliczyć chorobę Hashimoto – niezwykle podstępna, z wieloma objawami i chorobami współistniejącymi – czym tak naprawdę jest, jak się objawia i jak z nią walczyć?

Choroba Hashimoto (limfocytarne lub autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy) to choroba autoimmunologiczna, w której organizm, a dokładnie układ odpornościowy zaczyna błędnie atakować sam siebie (w tym przypadku tarczycę), zamiast zwalczać bakterie i wirusy, co jest jego głównym zadaniem.

Została ona po raz pierwszy opisana przez japońskiego chirurga Hakaru Hashimoto, od którego nazwiska pochodzi jej nazwa i jest najczęściej występującą chorobą autoimmunologiczną. Dotyczy około 10-12% populacji, głównie kobiet. Niestety jej przyczyny nie są jeszcze do końca poznane, uważa się, że stres, czynniki genetyczne, infekcje oraz jodowanie pożywienia mogą mieć wpływ na jej powstawanie, w wyniku zaburzenia równowagi układu odpornościowego, co objawia się stanem zapalnym i niedoczynnością tarczycy.

Jest to choroba trudna do rozpoznania ze względu na swój ogólnoustrojowy charakter, wolny przebieg i postęp chorobowy, dający często różne objawy, np. w okresie początkowym pacjenci często sądzą, że objawy są wynikiem stresu i przemęczenia, i nie podejmują leczenia, początek choroby przypada często na okresy przestrojenia hormonalnego (dojrzewanie, przekwitanie, ciąża). Należy również wspomnieć, iż Hashimoto często występuje z innymi chorobami autoimmunologicznymi, m.in.: cukrzycą, RZS, celiakią, bielactwem, boreliozą, alergią, łuszczycą, łysieniem plackowatym, toczniem, autoimmunologicznym zapaleniem wątroby, endometriozą, PCO, co dodatkowo utrudnia rozpoznanie. Nierozpoznanie jest również spowodowane posługiwaniem się błędnym zakresem norm TSH, nie zlecaniem rutynowych badań FT3, FT4 i przeciwciał TPO i TG, i częstym lekceważeniem przez lekarzy wyników badań. Ponadto Hashimoto jest często mylona z ADHD u dzieci oraz depresją u dorosłych.

Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy

Ten niewielki, ale jakże ważny narząd, przypominający kształtem motyla, w wyniku niedoczynności zaczyna produkować coraz mniejsze ilości hormonów (tyroksyny – T4 i trijodotyroniny – T3). Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania człowieka, przez całe życie kontrolują produkcję energii cieplnej, wpływają na procesy intelektualne i nastrój, pracę serca, mięśni szkieletowych, jajników i jelit.

Przyczynami niedoczynności oprócz Hashimoto mogą być: napromieniowanie szyi, głowy, operacja neurochirurgiczna, radiojodoterapia stosowana w leczeniu nadczynności tarczycy, niektóre leki jak: Interferon i Amiodaron. Niedoczynność może mieć również charakter wrodzony, bądź jest przyczyną choroby przysadki, która produkuje za mało hormonu tyreotropowego – TSH, regulującego czynność tarczycy. Przebieg choroby i nasilenie objawów niedoczynności tarczycy są różne w zależności od stopnia niedoboru hormonów, ogólnego stanu organizmu i sprawności metabolizmu. Niedobór hormonów tarczycowych u dzieci prowadzi do zahamowania wzrostu (przy zachowaniu dziecięcych proporcji ciała), opóźnienia dojrzewania płciowego i rozwoju intelektualnego. U dzieci starszych chorobę tę nazywamy niedoczynnością tarczycy młodzieńczą lub obrzękiem śluzowatym młodzieńczym. Objawy są wówczas podobne do objawów obserwowanych u osób dorosłych.

Objawy

Typowe objawy są dolegliwościami związanymi z niedoczynnością tarczycy. Choroba ma przebieg przewlekły, a zmiany są, niestety, nieodwracalne.

Do objawów należą: stały chłód, obniżenie temperatury ciała, osłabienie, ciągłe zmęczenie, brak chęci do życia, bóle mięśni, spowolnienie fizyczne i psychiczne, stan obniżonego nastroju, niska samoocena, jawna depresja, choroba afektywna – dwubiegunowa, lęki, fobie, zaburzenie koncentracji i pamięci, zaburzenia osobowości, zawroty głowy, problemy z widzeniem, nerwowość, rozdrażnienie, bezsenność, ospałość, tachykardia, niskie ciśnienie krwi, niedokrwistość, niedobór wit.D , nieuzasadnione tycie, nadwaga i wszelkie jej konsekwencje, zatrzymywanie wody w tkankach, nadmierna potliwość, obrzęki, zwłaszcza na twarzy (obrzęk śluzakowaty), poranne obrzęki wokół oczu, apatyczny wyraz twarzy, bardzo sucha i szorstka, łuszcząca się skóra także głowy, wypadanie włosów, łamliwość paznokci, zaparcia, wzdęcia, bóle stawów i ich sztywnienie, mrowienie na całym ciele, zbyt obfite i bolesne krwawienia menstruacyjne, spadek libido, niemożność zajścia w ciąże. W przebiegu choroby może dochodzić do podwyższenia stężenia cholesterolu i cukru oraz nietolerancji laktozy i glutenu.

Diagnostyka i leczenie

Do postawienia diagnozy niezbędne jest wykonanie następujących badań: oznaczenie poziomu TSH (hormon przysadki), FT4, FT3, przeciwciał anty-TPO, przeciwciał anty- TG, PRL (prolaktyna), USG tarczycy (objętość tarczycy) i przytarczyc. Dla pełnego obrazu warto też oznaczyć: poziom ferrytyny, glukozy i insuliny we krwi oraz lipidogram (profil lipidowy). TSH powyżej 2,5 (osoby zdrowe) może już wskazywać na niedoczynność tarczycy, osoby przyjmujące hormon tarczycy powinny mieć wynik poniżej 1,0 µlU/ml. Kolejny krok to KyberKompakt – ilościowe badanie flory bakteryjnej, test na zaburzenie metaboliczne HPU/KPU, test na nietolerancje pokarmowe. Często obserwowany jest podwyższony poziom cholesterolu i cukru.

Pod kątem choroby Hashimoto powinno badać się: wszystkie dzieci mające problemy w nauce i problemy socjalne, kobiety niemogące zajść w ciążę i z zaburzonym cyklem miesiączkowym, pacjentów z depresją i zaburzeniami psychicznymi, z nadwagą (szczególnie tych, którzy mimo właściwej diety nie chudną) oraz tych o niespecyficznych i trudnych do zinterpretowania objawach.

Niedobór hormonów tarczycy uzupełniamy, przyjmując syntetyczny hormon. Na początku stosuje się małe dawki leku, którą ustala się w proporcji do masy ciała, uwzględniając indywidualną reakcję na preparat i osobniczy metabolizm. Dzieci, młodzież i kobiety w ciąży z niedoczynnością tarczycy wymagają podawania stosunkowo większych dawek tyroksyny niż pozostali chorzy. Czasem pomimo tzw. „wyrównania hormonów” pacjenci wciąż borykają się z objawami niedoczynności – przyczyną może być metaboliczna niewydolność hormonów. Niekiedy trzeba zastosować mieszankę T3/T4, bądź szukać innych rozwiązań. Na optymalny metabolizm hormonów ma wpływ wiele czynników: tryb życia, predyspozycje genetyczne, zmiany środowiskowe, żywność wysoko przetworzona i zmodyfikowana genetycznie.

Rola diety

Dieta w chorobach autoimmunologicznych ma bardzo ważne znaczenie. Samo przyjmowanie hormonu tarczycy nie gwarantuje poprawy stanu zdrowia i jakości życia. Powinno się pozbyć nieprawidłowych nawyków żywieniowych i zacząć uczyć nowych, które znacząco mogą poprawić komfort życia i ogólny stan zdrowia. W tym celu warto udać się do dietetyka aby opracować indywidualny plan żywienia, co pomoże odzyskać równowagę w pierwszych miesiącach zmagania z chorobą. Często wykluczenie z diety np. cukru, laktozy, kazeiny, glutenu w sposób znaczący poprawia ogólny stan organizmu, gdyż zdrowa i właściwa dieta to podstawa i warunek poprawy metabolizmu.

Nietolerancja laktozy objawiająca się głównie skurczowymi bólami brzucha, wzdęciami, słyszalnymi ruchami perystaltycznymi jelit, przelewaniem, uczuciem pełności i napięcia oraz biegunkami na przemian z zaparciami po spożyciu mleka i jego przetworów, może być powodem nieskutecznego leczenia niedoczynności tarczycy. Dzieję się tak, ponieważ w niektórych preparatach hormonalnych do masy tabletkowej dodawana jest właśnie laktoza – jako substancja wypełniająca. Istnieje wiele udokumentowanych przypadków chorych, u których leczenie coraz większymi dawkami hormonów nie przynosiło większych efektów. Przyczyną okazała się nietolerancja laktozy i źle dobrany preparat, zawierający laktozę.

Nietolerancja glutenu poza ogólnymi objawami żołądkowo – jelitowymi może wpływać na pogorszenie nastroju i stany depresyjne, uczucie ciągłego zmęczenia, senności czy braku energii, nie oddziałuje więc tylko na jelita lecz ma ogromny wpływ na układ nerwowy, co pozornie mogłoby się wydawać niepowiązane. Wyeliminowanie glutenu z diety może znacząco wpłynąć przede wszystkim na polepszenie komfortu psychicznego, samopoczucia i powrotu do normalnego funkcjonowania, do pełni życia.

Antyutleniacze

Wolne rodniki i procesy oksydacyjne przyśpieszają proces autoimmunologiczny w tarczycy i są odpowiedzialne za większość związanych z nim objawów. Ochronę przed szkodami wywołanymi przez wolne rodniki zapewnia dostarczenie do organizmu odpowiedniego zestawu antyutleniaczy.

Najważniejszymi antyutleniaczami są witaminy (C, E, B, flawonoidy), wyciągi ze skórki winogron i kolorowych jarzyn, selen, kwas alfa-liponowy, N-acetylo-cysteina, Nikotynamid, bioflawonoidy i kwasy tłuszczowe omega-3 (olej z łososia). Dzięki tym substancjom procesy zapalne mogą zostać wyhamowane, a zaburzony system immunologiczny powrócić do równowagi.

Rola witaminy D

Witamina D poza regulacją gospodarki wapniowej ma wpływ na wiele narządów, na cały organizm. Wpływa na wzrost tolerancji immunologicznej i optymalne funkcjonowanie układu odpornościowego (aktywacja komórek układu odpornościowego – makrofagów), ponadto poprawia wydzielanie insuliny w trzustce, poprawia pracę serca, łagodzi depresję, spowalnia wzrost komórek nowotworowych (rak jelita grubego, rak piersi, czerniak), chroni przed chorobami autoimmunologicznymi.

Niedobór witaminy D może wyjaśniać wzrost zachorowań na choroby autoimmunologiczne, gdyż ogranicza to odporność komórkową, odgrywającą główną rolę w powstawaniu i rozwoju chorób autoimmunologicznych.

Witamina D jest, zatem ważnym immunomodulatorem, który wzmacnia osłabiony układ odpornościowy i jednocześnie łagodzi nadmierne reakcje immunologiczne.

 

Nieleczona choroba Hashimoto może prowadzić do:

– obniżenia jakości życia pacjenta i jego otoczenia

– start gospodarczych

– pogorszenia wyników w nauce u dzieci i młodzieży, a co za tym idzie obniżenie poziomu ich wykształcenia

– absencji pracowników z powodu przewlekłej choroby

– leczenia chorób błędnie rozpoznanych

– leczenia chorób towarzyszących

– leczenia chorób, które są konsekwencją przewlekłej niedoczynności tarczycy

– w ekstremalnych przepadkach wczesna renta inwalidzka w związku z chorobami, które są konsekwencją niedoczynności tarczycy i towarzyszącej jej nadwagi.

Im szybciej zostanie postawiona trafna diagnoza i im wcześniej podjęta terapia, tym większe są szanse na spowolnienie lub zatrzymanie przebiegu choroby Hashimoto oraz uniknięcie rozwoju chorób towarzyszących, co nie przekreśla szans na normalnie życie i funkcjonowanie naszego organizmu pomimo choroby.

Artykuł powstał w oparciu o:

A.Heufelder, L. Brakebusch, „Jak żyć z Hashimoto? Poradnik dla pacjenta”

www.jakmotyl.pl

www.hashimoto.pl

Autor: Magdalena Nicińska