Lektyny

Lektyny to białka lub glikoproteiny, które wiążą węglowodany w sposób odwracalny. Po raz pierwszy lektyny odkryto w roślinach, a następnie u innych gatunków, od mikroorganizmów po ludzi. Określane są również jako hemaglutyniny, fitohemaglutyniny, fitoaglutyniny oraz fazyny. Reagują z błonami komórkowymi, które są zbudowane z charakterystycznych kompleksów cukrowych, do których wykazują powinowactwo.

Lektyny roślinne znajdują się w wielu produktach spożywczych takich jak ziarna, rośliny strączkowe, owoce, warzywa i orzechy. Lektyny w roślinach stanowią formę magazynowania cukrów i spełniają funkcje ochronne- chronią roślinę przed owadami, zwierzętami i ludźmi- są tzw. naturalnymi pestycydami. Układ odpornościowy człowieka traktuje lektyny jak swoiste niebezpieczeństwo, co przyczynia się do powstania reakcji zapalnej.

 

Lektyny znajdują się w wielu produktach i mogą być bardzo problematyczne:

• mogą działać prozapalnie
• mogą uszkadzać nabłonek dwunastnicy i jelita czczego
• są zasadniczo nietrawione przez układ pokarmowy człowieka
• mają zdolność do zwiększania przepuszczalności jelit
• obniżają aktywność enzymów proteolitycznych
• powodują zmiany morfologiczne w nerkach, wątrobie i trzustce
• wywołują wytwarzanie IgG i IgM Ab
• wiążą się z glikoproteinami powierzchni komórkowej, takimi jak receptor czynnika wzrostu naskórka i receptor insuliny, zakłócając ich funkcje oraz przyczyniając się do powstawania insulinooporności
• mogą przyczyniać się do powstania nietolerancji i alergii pokarmowej
• mogą przyczynić się do powstania choroby autoimmunologicznej takiej jak cukrzyca typu I, zapalne choroby jelit, reumatoidalne zapalenie stawów
• poprzez indukowanie stanu zapalnego mogą przyczynić się do nadmiernej masy ciała
• powodują osłabienie odporności
• blokują wydzielanie cholecystokininy- hormonu wspomagającego trawienie

 

Kto powinien unikać lektyn w swojej diecie?

• osoby z chorobami autoimmunologicznymi
• osoby z zespołem jelita drażliwego
• osoby z alergiami i nietolerancjami pokarmowymi
• osoby z problemami z przewodem pokarmowym nieznanego pochodzenia

 

Źródła lektyn

Produkty zbożowe

• ryż biały i brązowy
• ryż dziki
• pszenica
• pszenica durum i kamut
• owies
• komosa ryżowa
• jęczmień
• gryka
• kukurydza

 

 

Owoce

• melon
• jagody goji

 

Warzywa

• ogórek
• cukinia
• kabaczek
• dynia
• bakłażan
• papryka
• nasiona roślin strączkowych
• ziemniaki

 

 

Tłuszcze

• olej sojowy
• olej słonecznikowy
• olej kukurydziany
• olej krokoszowy
• olej z nasion winogrona
• olej arachidowy
• margaryny

 

Orzechy i nasiona

• słonecznik
• chia
• orzechy ziemne
• nerkowce

 

Nabiał

• jogurty
• lody
• sery białe
• mleko

 

Produkty zalecane w diecie niskolektynowej

• drób, mięsa, ryby
• wszystkie niehodowlane ryby i owoce morza
• każde mięso dobrej jakości
• jaja (ilość ograniczona, kwestia indywidualna)

 

 

 

Tłuszcze

• oliwa z oliwek
• oleje z alg
• ghee dobrej jakości- od krów karmionych trawą
• olej kokosowy
• olej makadamia
• olej MCT
• olej z awokado
• olej z orzechów włoskich
• czerwony olej palmowy
• olej sezamowy
• tran

 

Źródło węglowodanów

• sorgo
• maniok
• baobab
• bataty
• brukiew
• pasternak
• proso

 

Warzywa

• brukiew
• seler
• rzepa
• brokuły
• brukselki
• kapusty
• boćwina
• rukola
• rukiew wodna
• jarmuż
• kiszonki
• seler
• cebula
• pory
• szczypiorek
• szalotka
• cykoria
• marchew
• karczoch
• buraki
• rzodkiewka
• rzodkiew
• topinambur
• szparag
• czosnek
• zielone sałaty
• koper włoski
• szpinak
• gorczyca
• pietruszka
• bazylia
• wodorosty
• glony
• grzyby

 

 

Owoce

• oliwki
• awokado
• kiwi
• wszystkie owoce jagodowe
• zielone mango
• zielone banany

 

Orzechy i ziarna

• makadamia, orzechy włoskie, orzechy pekan, pistacje, orzechy piniowe, orzechy laskowe, orzechy brazylijskie
• kokos
• kasztany jadalne
• siemię lniane
• nasiona konopi
• sezam
• nasiona babki jajowatej

 

Nabiał

• masło ghee
• masło extra
• sery kozie
• sery owcze
• wegańskie jogurty kokosowe
• sery o wysokiej zawartości tłuszczu wysokogatunkowe
• organiczne tłuste śmietany

 

Inne

• czekolada gorzka >70%
• mąka migdałowa
• mąka kokosowa
• wszystkie zioła przyprawy z wyjątkiem papryki chilli

 

 

Dieta niskolektynowa powinna trwać do kilku miesięcy i powinna być skomponowana przez specjalistę, aby uniknąć niedoborów składników odżywczych.

Bibliografia:

Gong T. i in.: Plant Lectins Activate the NLRP3 Inflammasome To Promote Inflammatory Disorders, J Immunol March 1, 2017, 198 (5) 2082-2092;
Witryna humanfoodbar.com