Lektyny
Lektyny to białka lub glikoproteiny, które wiążą węglowodany w sposób odwracalny. Po raz pierwszy lektyny odkryto w roślinach, a następnie u innych gatunków, od mikroorganizmów po ludzi. Określane są również jako hemaglutyniny, fitohemaglutyniny, fitoaglutyniny oraz fazyny. Reagują z błonami komórkowymi, które są zbudowane z charakterystycznych kompleksów cukrowych, do których wykazują powinowactwo.
Lektyny roślinne znajdują się w wielu produktach spożywczych takich jak ziarna, rośliny strączkowe, owoce, warzywa i orzechy. Lektyny w roślinach stanowią formę magazynowania cukrów i spełniają funkcje ochronne- chronią roślinę przed owadami, zwierzętami i ludźmi- są tzw. naturalnymi pestycydami. Układ odpornościowy człowieka traktuje lektyny jak swoiste niebezpieczeństwo, co przyczynia się do powstania reakcji zapalnej.
Lektyny znajdują się w wielu produktach i mogą być bardzo problematyczne:
- mogą działać prozapalnie
- mogą uszkadzać nabłonek dwunastnicy i jelita czczego
- są zasadniczo nietrawione przez układ pokarmowy człowieka
- mają zdolność do zwiększania przepuszczalności jelit
- obniżają aktywność enzymów proteolitycznych
- powodują zmiany morfologiczne w nerkach, wątrobie i trzustce
- wywołują wytwarzanie IgG i IgM Ab
- wiążą się z glikoproteinami powierzchni komórkowej, takimi jak receptor czynnika wzrostu naskórka i receptor insuliny, zakłócając ich funkcje oraz przyczyniając się do powstawania insulinooporności
- mogą przyczyniać się do powstania nietolerancji i alergii pokarmowej
- mogą przyczynić się do powstania choroby autoimmunologicznej takiej jak cukrzyca typu I, zapalne choroby jelit, reumatoidalne zapalenie stawów
- poprzez indukowanie stanu zapalnego mogą przyczynić się do nadmiernej masy ciała
- powodują osłabienie odporności
- blokują wydzielanie cholecystokininy- hormonu wspomagającego trawienie
Kto powinien unikać lektyn w swojej diecie?
- osoby z chorobami autoimmunologicznymi
- osoby z zespołem jelita drażliwego
- osoby z alergiami i nietolerancjami pokarmowymi
- osoby z problemami z przewodem pokarmowym nieznanego pochodzenia
Źródła lektyn
Produkty zbożowe
- ryż biały i brązowy
- ryż dziki
- pszenica
- pszenica durum i kamut
- owies
- komosa ryżowa
- jęczmień
- gryka
- kukurydza
Owoce
- melon
- jagody goji
Warzywa
- ogórek
- cukinia
- kabaczek
- dynia
- bakłażan
- papryka
- nasiona roślin strączkowych
- ziemniaki
Tłuszcze
- olej sojowy
- olej słonecznikowy
- olej kukurydziany
- olej krokoszowy
- olej z nasion winogrona
- olej arachidowy
- margaryny
Orzechy i nasiona
- słonecznik
- chia
- orzechy ziemne
- nerkowce
Nabiał
- jogurty
- lody
- sery białe
- mleko
Produkty zalecane w diecie niskolektynowej
- drób, mięsa, ryby
- wszystkie niehodowlane ryby i owoce morza
- każde mięso dobrej jakości
- jaja (ilość ograniczona, kwestia indywidualna)
Tłuszcze
- oliwa z oliwek
- oleje z alg
- ghee dobrej jakości- od krów karmionych trawą
- olej kokosowy
- olej makadamia
- olej MCT
- olej z awokado
- olej z orzechów włoskich
- czerwony olej palmowy
- olej sezamowy
- tran
Źródło węglowodanów
- sorgo
- maniok
- baobab
- bataty
- brukiew
- pasternak
- proso
Warzywa
- brukiew
- seler
- rzepa
- brokuły
- brukselki
- kapusty
- boćwina
- rukola
- rukiew wodna
- jarmuż
- kiszonki
- seler
- cebula
- pory
- szczypiorek
- szalotka
- cykoria
- marchew
- karczoch
- buraki
- rzodkiewka
- rzodkiew
- topinambur
- szparag
- czosnek
- zielone sałaty
- koper włoski
- szpinak
- gorczyca
- pietruszka
- bazylia
- wodorosty
- glony
- grzyby
Owoce
- oliwki
- awokado
- kiwi
- wszystkie owoce jagodowe
- zielone mango
- zielone banany
Orzechy i ziarna
- makadamia, orzechy włoskie, orzechy pekan, pistacje, orzechy piniowe, orzechy laskowe, orzechy brazylijskie
- kokos
- kasztany jadalne
- siemię lniane
- nasiona konopi
- sezam
- nasiona babki jajowatej
Nabiał
- masło ghee
- masło extra
- sery kozie
- sery owcze
- wegańskie jogurty kokosowe
- sery o wysokiej zawartości tłuszczu wysokogatunkowe
- organiczne tłuste śmietany
Inne
- czekolada gorzka >70%
- mąka migdałowa
- mąka kokosowa
- wszystkie zioła przyprawy z wyjątkiem papryki chilli
Dieta niskolektynowa powinna trwać do kilku miesięcy i powinna być skomponowana przez specjalistę, aby uniknąć niedoborów składników odżywczych.
Bibliografia:
Gong T. i in.: Plant Lectins Activate the NLRP3 Inflammasome To Promote Inflammatory Disorders, J Immunol March 1, 2017, 198 (5) 2082-2092;
Witryna humanfoodbar.com
