CELIAKIA (inaczej choroba trzewna) jest to trwała nietolerancja glutenu, występująca u osób genetycznie predysponowanych. Spożywanie glutenu prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego (zaniku kosmków jelitowych i hyperplazji krypt).
Czynniki rozwoju celiakii mogą być: egzogenne – gluten w pokarmie, endogenne – autoantygen (tTG), genetyczne.
GLUTEN – jest to białko roślinne występujące w ziarnach zbóż (pszenicy – również orkiszu, żyta i jęczmienia). Czynnikiem wywołującym celiakię są jego składowe gliadyny oraz gluteniny.
Owies nie zawiera glutenu, ale w polskich warunkach uprawy i przetwórstwa jest mocno zanieczyszczony innymi glutenowymi zbożami.
W niektórych krajach dopuszcza się spożywanie owsa przy tej chorobie, ale wyłącznie niezanieczyszczonego i spełniającego rygorystyczne kryteria dla produktów bezglutenowych.
W Polsce ogólnodostępny owies jest zanieczyszczony, dlatego nie mogą go spożywać osoby cierpiące na celiakię.
Celiakia jest najczęściej występującą nietolerancją pokarmową na świecie. Częstość jej występowania jest różna w różnych krajach i wynosi od 0,2 do 5,6% populacji.
Celiakia jest diagnozowana zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Ponad dwukrotnie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.
Zdiagnozowane przypadki tej choroby to tylko część chorych, przeważająca większość przypadków to nierozpoznana celiakia.
Większość doniesień wskazuje , że podłoże choroby to zjawiska immunologiczne zachodzące w jelicie cienkim pod wpływem glutenu.
Obecnie bierze się pod uwagę współdziałanie wielu czynników w rozwoju choroby, takich jak: wrodzone i nabyte mechanizmy układu immunologicznego, podłoże genetyczne, gluten jako czynnik zewnętrzny.
Celiakia – Objawy
Objawy celiakii mogą być bardzo zróżnicowane, u dzieci najczęściej występuje klasyczna postać celiakii, u osób dorosłych częstsza jest postać niema choroby z nietypowymi objawami zwykle niekojarzonymi z celiakią.
- utrata masy ciała
- niedobór wagi
- drażliwość
- obrzęki
- wzdęcia
- zmęczenie
- zaparcia
- biegunki tłuszczowe
- przewlekła biegunka
- wymioty
- przewlekłe bóle brzucha
Objawy nietypowe:
- niedożywienie
- utrata wagi
- zapalenie wątroby
- zapalenie dróg żółciowych
- opryszczkowe zapalenie skóry (choroba Duhringa)
- zapalenie jamy ustnej
- łysienie plackowate
- odwracalna niepłodność męska i żeńska
- poronienia
- opóźnione pokwitanie
- przedwczesne przekwitanie