Alergia i nietolerancja pokarmowa- jak odróżnić?

Nietolerancje pokarmowe to niepożądane reakcje organizmu występujące po spożyciu pokarmów,
które nie wywołują negatywnych objawów u osób zdrowych. Negatywne reakcje na dany pokarm
dzielimy na reakcje immunologiczne- alergie pokarmowe i nieimmunologiczne- nietolerancje
pokarmowe.

 

Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa to nieprawidłowa (nadmierna, zaburzona) reakcja systemu immunologicznego
na alergen w żywności. W rozwoju alergii może brać udział wiele czynników: genetyka, białka w
pożywieniu, uszkodzenie bariery jelitowej przez antybiotyki, wirusy czy bakterie. Istnieją cztery
podstawowe typy alergii pokarmowej:
– I- reakcje anafilaktyczno-atopowe (występują najczęściej, przebiegająca z udziałem
immunoglobuliny E (IgE), są natychmiastowe)
– II- reakcje cytolityczno-cytotoksyczne
– III- reakcje kompleksów immunologicznych
– IV- reakcja typu opóźnionego

 

Alergeny pokarmowe

Alergeny pokarmowe to substancje posiadające zdolność reakcji z IgE, powodujące uczulenie lub
indukujące reakcję alergiczną. Do pokarmów, które najczęściej wywołują alergię należą:

– mleko krowie
– jaja
– owoce morza
– ryby
– orzechy
– orzechy ziemne
– soja
– pszenica

Alergia na poszczególne pokarmy może się zmieniać wraz z wiekiem- u dzieci najczęstszą alergią jest
alergia na białka mleka krowiego, a u młodzieży i dorosłych na orzechy i owoce morza.

 

 

Objawy alergii pokarmowej

Objawy alergii pokarmowej zależą, w dużej mierze, od wieku osoby chorej. Dotyczą przewodu
pokarmowego, skóry i układu pokarmowego. Objawy mogą mieć charakter przewlekły np. biegunka
lub ostry- wstrząs anafilaktyczny. Do najpopularniejszych należą:

– bóle brzucha,
– wymioty
– biegunka
– zespół złego wchłaniania
– niedokrwistość z niedoboru żelaza
– atopowe zapalenie skóry
– pokrzywka
– obrzęk
– nieżyt nosa
– astma oskrzelowa
– obrzęk krtani
– bóle stawów
– drażliwość
– niepokój
– senność
– uczucie zmęczenia
– migrena
– bóle głowy
– wstrząs anafilaktyczny

 

Nietolerancje pokarmowe

Nietolerancje pokarmowe występują częściej niż alergie pokarmowe. Jest to nieimmunologiczna
nadwrażliwość pokarmowa, która objawia się po spożyciu danego pokarmu lub dodatków do

żywności. Objawy zależne są od ilości spożytego pokarmu i cech osobniczych. Do typów nietolerancji
pokarmowej należą
– nietolerancje enzymatyczne
– nietolerancje farmakologiczne
– nietolerancje idiopatyczne

 

Nietolerancje farmakologiczne

Nietolerancje farmakologiczne to niepożądane reakcje spowodowane substancjami
farmakologicznymi lub chemicznymi w żywności. Nasilenie objawów zależy od ilości danej substancji
w żywności i indywidualnej osobniczej wrażliwości. Do substancji wywołującej nietolerancje
farmakologiczne należą:

– histamina
– tyramina
– serotonina
– tryptamina
– fenyloetyloamina

 

 

Nietolerancje idiopatyczne

Nietolerancje idiopatyczne to niepożądane reakcje po spożyciu pokarmów zawierających
konserwanty, barwniki i inne dodatki do żywności. Cześć z tych reakcji może mieć charakter
immunologiczny.

 

Nietolerancje enzymatyczne

Nietolerancje enzymatyczne to niepożądane reakcje na skutek spożycia niektórych węglowodanów.
Spowodowane są niedoborami enzymów o podłożu genetycznym lub defektem enzymatycznym
związanym z chorobą układu pokarmowego, która prowadzi do uszkodzenia nabłonka jelitowego (
np. choroby wirusowe, zakażenia bakteryjne, pasożytnicze). Do nietolerancji enzymatycznych należą:

– fawizm
– galaktozemia

– nietolerancja sacharozy
– nietolerancja laktozy

 

 

Nietolerancje w klasie IgG

Przeciwciała IgG odgrywają istostną rolę w występowaniu wielu chorób m.in atopowego zapalenia
skóry, astmy oskrzelowej, zespołu jelita drażliwego czy chorób autoimmunologicznych. Przeciwciała
IgG to najważniejsze przeciwciała, których ilość w surowicy wynosi 8-16 mg/ml. Połączenie
przeciwciał IgG z pokarmem może indukować stan zapalny w organizmie. W chorobach takich jak
choroba afektywna dwubiegunowa, schizofrenia, autyzm, depresja, refluks, zespół jelita drażliwego,
reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Hashimoto, choroba Leśniowskiego – Crohna, atopowe
zapalenie skóry czy migreny zaobserwowano zmniejszenie objawów po wprowadzeniu diety
eliminacyjnej na podstawie wyników testów pokarmowych IgG.
Objawy nietolerancji w klasie IgG mogą być różnorodne i niespecyficzne. Ponadto mogą dotyczyć
różnych układów jednocześnie:
– układ pokarmowy: wzdęcia, biegunki, zaparcia, skurcze, kolki, uczucie pełności, refluks,
wymioty, zespół złego wchłaniania
– układ oddechowy: nieżyt nosa, zapalenie zatok, infekcje dróg oddechowych, astma
– układ endokrynny: nadwaga, otyłość, obrzęki, inuslinooporność, stłuszczenie wątroby, brak
płodności, choroby tarczycy, PCOS
– skóra: atopowe zapalenie skóry, trądzik, łuszczyca, pokrzywka, świąd, suchość
– układ nerowoy: bóle głowy, migreny, nadmierne pobudzenie, lęki, autyzm, depresje,
zaburzenia pamięci, zaburzenia koncentracji, przewlekłe zmęczenie
– wystąpienie chorób autoimmunologicznych

 

Diagnostyka

W diagnostyce zarówno alergii jak i nietolerancji pokarmowej największa znaczenia ma ustalenie
związku pomiędzy spożytym pokarmem a objawami niepożądanymi. Dlatego bardzo ważny jest
wywiad przeprowadzony z pacjentem lub z rodzicem jeżeli alergia lub nietolerancja dotyczy małego
dziecka. W diagnostyce duże znaczenie mają próby eliminacji i prowokacji.
W przypadku alergii pokarmowych w dalszej kolejności wykonuje się testy skórne, punktowe,
płatkowe i oznaczenie stężenia IgE.

W nietolerancji pokarmowej wykonuje się badanie kału w celu oznaczenia pH, test oddechowy oraz
wykonanie testu laboratoryjnego lub ambulatoryjnego w kierunku specyficznych IgG np. Food Detective lub Food Print.
Na podstawie wyników badań ustala się indywidualną dietę eliminacyjną i terapię wzmacniającą
często uszkodzoną śluzówkę jelit.