Dieta ketogeniczna

Dieta ketogenna- podstawowe założenia

Dieta ketogenna została opracowana w 1921 roku przez Wilder’a, jako dieta wspomagająca leczenie padaczek u dzieci. Wykazano, że dieta ketogenna naśladuje zmiany fizjologiczne wywołane przez głodówkę, która wówczas była stosowana w leczeniu padaczek. Ze względu na brak możliwości ciągłego głodzenia małych pacjentów zaczęto interesować się wprowadzeniem innej formy dietoterapii.

Dieta ketogenna polega przede wszystkim na maksymalnym ograniczeniu węglowodanów w diecie, ale również na odpowiednim spożyciu tłuszczów i białek oraz utrzymaniu między tymi składnikami należytych proporcji. W wariancie klasycznym diety ketogennej między tłuszczami a węglowodanami i białkiem stosuje się proporcje 3:1 bądź 4:1. Dodatkowo należy zachować ujemny bilans kaloryczny, który powinien wynosić ok 75% zapotrzebowania kalorycznego- co pozwala uzyskać lepszy efekt terapeutyczny diety. W praktyce najlepszymi proporcjami w początkowym okresie stosowania diety są: 80-85% tłuszczów, 15% białek i ok. 5% węglowodanów. Należy podkreślić fakt, że ustalanie zapotrzebowania na węglowodany powinno być indywidualne dla każdego pacjenta w zależności m.in od aktywności fizycznej.

Źródła węglowodanów w diecie ketogenicznej:

Źródłem węglowodanów na diecie ketogennej powinny być przede wszystkim warzywa, w mniejszej ilości również owoce niskowęglowodanowe. Wbrew pozorom, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na węglowodany korzystając tylko z w/w składników, spożywa się ich więcej niż statystycznie na diecie normowęglowodanowej ( węglowodany stanowiące 55% zapotrzebowania). Tabela poniżej przedstawia przykładowe ilości warzyw i owoców, które odpowiadają 30 gramom węglowodanów.

Przykładowe kombinacje

Suma węglowodanów

70g malin- 1 garść

100g awokado- ½ sztuki

200g brokułów- 1 garść

105g ogórków gruntowych- 2 sztuki

200g cukinii- ⅓ mniejszej sztuki

65g mandarynki- 1 sztuka

łączna waga warzyw: 605g

30,2g

160g ogórków kiszonych- 3 sztuki

70g truskawek- 1 garść

100g cebuli- ½ sztuki

120g żółtej papryki- ½ sztuki

45g marchwi- jedna mała sztuka

200g kalafiora- ¼ sztuki

łączna waga warzyw: 645g

27,8g

50g borówek amerykańskich- 1 garść

115g rzodkiewki- pęczek

170g pomidora- średnia sztuka

190g szparagów- 1 garść

75g szpinaku- 3 garście

10g czosnku- 2 ząbki

120g buraka gotowanego- 1 średnia sztuka

łączna waga warzyw: 680g

29,5g

Źródło tłuszczów powinny stanowić: masło, oliwa z oliwek, tłusty nabiał, majonez, smalec. A główne źródła białek to jaja, mięso, podroby, drób, ryby, owoce morza. Dodatkowo należy wprowadzić odpowiednią suplementację obejmującą przede wszystkim: magnez, witaminy z grupy B, cynk, witamina D3, wapń i potas.

Wprowadzenie diety ketogennej powinno być poprzedzone okresem głodówki, a u małych pacjentów dodatkowo przeprowadzone w warunkach szpitalnych. Po wprowadzeniu w stan ketozy należy kontrolować poziom glukozy i ciał ketonowych.

Czym jest stan ketozy ?

Ketoza jest stanem metabolicznym, w którym stężenie ciał ketonowych (acetonu, acetooctanu i βhydroksymaślan) w osoczu krwi wynosi powyżej 0.5mmol/L. Taki stan może indukować długotrwała głodówka i dieta ketogenna, która wywołuje szereg zmian biochemicznych w organizmie stymulując ketogenezę. W tym procesie udział biorą również hormony, które w odpowiedzi na ilość i skład diety mogą spowalniać lub przyspieszać produkcję ciał ketonowych w wątrobie.

Za działaniem terapeutycznym diety stoją skomplikowane mechanizmy biochemiczne, nad których dokładnych poznaniem ciągle trwają wnikliwe badania naukowe. Wykazano m.in. że aceton i acetooctan mają działanie przeciwdrgawkowe, lecz nie jest to jedyny efekt terapeutyczny diety. Dieta ketogenna powoduje redukcję reaktywnych form tlenu i zwiększa odporność neuronów na drgawki. Ponadto u osób stosujących dietę ketogenną dochodzi do zwiększenia kalbindyny- białka, które wiąże wewnątrzkomórkowe jony wapnia, co może mieć terapeutyczny skutek u osób chorujących na choroby neurodegeneracyjne.

Interesującym jest fakt, że badania wykazują, iż dieta ketogenna jest skuteczną formą terapii dietetycznej w otyłości i cukrzycy typu II- pozwala na skuteczniejszą kontrolę glikemii i szybsza utratę masy ciala.

Inne schorzenia, w których badania nad wpływem diety ketogennej wyglądają obiecująco:

  • Nowotwory

  • Zaburzenia ze spektrum autyzmu

  • Choroba Parkinsona

  • Choroba Alzheimera

  • Stwardnienie zanikowe boczne

Opracowała: Joanna Magdzińska

Bibliografia:

  1. Starbała A., Bawa S.: Zastosowanie diety ketogennej we wspomaganiu leczenia epilepsji, ROCZN. PZH 2007, 58, NR 1, 1-144,
  2. 3. Kardasz M., Pawłowska D.: Dieta ketogenna jako terapia w lekoopornej dziecięcej epilepsji, 02.08.2009, Nowa Pediatria 3/2009, s. 79-89
  3. 4. Chorągiewicz T. i in.: Przeciwdrgawkowe i neuroprotekcyjne działanie diety ketogennej, 205 Przegląd Lekarski  2010 / 67 / 3
  4. Bachański M.: Dieta ketogenna w neurologii dziecięcej, Opieka paliatywna nad dziećmi – TOM XVII / 2009
  5. Yancy W.S. i in.: A low-carbohydrate, ketogenic diet to treat type 2 diabetes,  Nutr Metab (Lond). 2005; 2: 34. 1. doi: 10.1186/1743-7075-2-34
  6. William S. i in.: A Low-Carbohydrate, Ketogenic Diet versus a Low-Fat Diet To Treat Obesity and Hyperlipidemia, Ann Intern Med. 2004;140:769-777
  7. Westman E.C. i in.: Low-carbohydrate nutrition and metabolism, Am J Clin Nutr 2007;86:276–84
  8. Westman E. C. i in.: The effect of a low-carbohydrate, ketogenic diet versus a low-glycemic index diet on glycemic control in type 2 diabetes mellitus , Nutrition & Metabolism 2008,  5:36 doi:10.1186/1743-7075- 5-36

Facebook